W 2012 roku zgłoszono do KRUS 24 008 wypadków, z czego za wypadek przy pracy rolniczej w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników uznano 22 370 zdarzeń. Część z nich to zdarzenia śmiertelne, w 2012 r. zginęły 92 osoby. Dlatego nie dziwi aktywność KRUS w propagowaniu zasad BHP w rolnictwie.
Gdy myślimy o Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przychodzą nam do głowy wyłącznie kwestie ubezpieczeń emerytalno-rentowych, wypadkowych i chorobowych w rolnictwie. Tymczasem KRUS prowadzi znacznie szerszą działalność, a wiele uwagi poświęca m.in. kwestiom bezpieczeństwa pracy w rolnictwie. Nie możemy bowiem tutaj zapominać, że praca w gospodarstwach rolnych jest specyficzna i generuje bardzo wiele zagrożeń. Na pewno dzisiaj wymaga umiejętności, a wręcz konieczności obsługi wielu skomplikowanych maszyn i urządzeń rolniczych. Tutaj łatwo o jakiś błąd, który może zakończyć się niebezpiecznym wypadkiem. Groźne jest też sezonowe nasilenie prac, a brak koncentracji wywołany chociażby zmęczeniem może być także przyczyną wypadku. Wysokie ryzyko utraty zdrowia i życia jest potęgowane bezpośrednim kontaktem z niebezpiecznymi czynnikami biologicznymi i chemicznymi, narażeniem na hałas, drgania mechaniczne, zapylenie, a także długotrwałym przebywaniem w trudnych warunkach atmosferycznych. Co ważne, ryzyko to dotyczy także pozostałych członków rodziny rolnika. Nie zapominajmy bowiem, że gospodarstwo rolne jest jednocześnie i miejscem pracy i życia rolników oraz ich rodzin. Stąd wręcz niezbędne jest przestrzeganie zasad BHP i świadomość tego, jak niebezpieczna może być praca w rolnictwie. Niestety z tym bywa różnie. Stąd nie dziwi duże zaangażowanie KRUS w organizację różnego typu kampanii i konkursów promujących bezpieczną pracę w rolnictwie.
„Szanuj życie! Bezpieczna praca w gospodarstwie rolnym”
Pod tym hasłem odbywa się trzyletnia kampania zorganizowana przez Państwową Inspekcję Pracy oraz Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Rolniczego. Od 27 maja do 23 czerwca br. na antenie stacji telewizyjnych, m.in. TVP1, Polsat News, TVN Siedem, TVN Turbo, TV4, emitowane były spoty reklamowe kampanii (emisja radiowa w stacji RMF FM do 30 czerwca). Zadaniem tej kampanii jest m.in. popularyzacja wśród rolników wiedzy na temat zagrożeń wypadkowych i chorobowych związanych z pracą rolniczą, a także zasad bezpiecznej pracy, promowanie poglądu, że za bezpieczeństwo odpowiedzialne są wszystkie osoby mieszkające, przebywające i pracujące na terenie gospodarstwa rolnego. Istotnym elementem kampanii jest przeciwdziałanie angażowaniu dzieci do prac narażających je na utratę zdrowia i życia. Dąży się do tego m.in. poprzez uświadamianie rodzicom i opiekunom negatywnych skutków wykonywania niebezpiecznych i szkodliwych prac przez ich pociechy.
Hasło przewodnie pierwszej edycji kampanii brzmi „Troska o bezpieczeństwo to Twoja rola!”. Nawiązuje ono do założenia, że odpowiedzialność nie spoczywa wyłącznie na jednej, określonej osobie, każdy powinien dołożyć starań, by gospodarstwo rolne było bezpiecznym miejscem pracy i życia. W ramach realizacji założeń kampanii prowadzony jest program prewencyjny, którego główne aspekty to edukacja, w tym szkolenia BHP, konkursy wiedzy oraz doradztwo techniczne prowadzone w trakcie wizytacji gospodarstw rolnych, prac polowych, a także w trakcie spotkań z rolnikami i społecznością wiejską. Działalność inspekcji obejmuje wszystkie grupy środowiska wiejskiego, w tym dzieci i młodzież szkolną, rolników indywidualnych (także przyjmujących uczniów na praktyki zawodowe), sołtysów uczniów kierunków rolniczych szkół ponadgimnazjalnych.
Nagradzają wzorcowe gospodarstwa
Jednym z ciekawych pomysłów propagowania bezpieczeństwa pracy w gospodarstwie rolnym jest organizowanie różnego typu konkursów. Odbywają się one przy różnych okazjach (jak np. dożynki, festyny itd.), gdzie za wykazanie się duża wiedzą z BHP można uzyskać nagrody, które mogą być przydatne rolnikowi w pracy. Oczywiście konkursy można łączyć, że szkoleniami i kursami. Popularne są lokalne konkursy typu „Najładniejsze gospodarstwo w gminie”, „Najpiękniejszy ogród z bezpiecznym obejściem w gminie” itd. Ale niewątpliwie najbardziej znanym konkursem promującym zasady ochrony zdrowia i życia w gospodarstwach rolnych jest ogólnopolski konkurs „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne” organizowany przez KRUS, który po raz pierwszy odbył się w 2003 r. Oprócz KRUS jego organizatorami są: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi i Państwowa Inspekcja Pracy. Warto tutaj też zaznaczyć, że patronem medialnym tego konkursu jest „Zielony Sztandar”. W tym roku honorowy patronat nad konkursem objął także prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Konkurs organizowany jest w trzech etapach (regionalnym, wojewódzkim i ogólnokrajowym). Gospodarstwa, które zgłosiły się do konkursu są następnie odwiedzane przez specjalne komisje. Sprawdzają one przede wszystkim stopień występowania zagrożeń wypadkowych, ale oceniają także estetykę gospodarstw oraz wykonane przez ich właścicieli udogodnienia zwiększające bezpieczeństwo pracy. Do 21 czerwca zakończone zostały etapy wojewódzkie, miesiąc lipiec to czas wizytacji Centralnej Komisji Konkursowej. Do wygrania jest wiele atrakcyjnych nagród np. dla zwycięzców etapu ogólnopolskiego w poprzednich latach czekał nowoczesny ciągnik rolniczy ufundowany przez prezesa KRUS. Zapewne i w tym roku prezes KRUS ufunduje równie atrakcyjną nagrodę. Niewątpliwie nagrodzone gospodarstwa mogą być wzorem dla innych, swoistym przykładem, jak powinno wyglądać nowoczesne i bezpieczne gospodarstwo. I to nie tylko dla osób zainteresowanych udziałem w kolejnych edycjach konkursu „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne”.
Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał
Jeśli dochodzi do wypadku, w którym ucierpiało dziecko, zawsze boli to najbardziej. Dlatego KRUS szczególnie dużo uwagi poświęca temu, by o zagrożeniach wynikających z pracy w rolnictwie uświadamiać już najmłodszych. Dociera się do uczniów poprzez broszury i krótkie ulotki, ale przede wszystkim poprzez spotkania informacyjne w formie pogadanek w szkołach na terenach wiejskich, których obywa się rocznie tysiące. Głównym ich celem jest wpojenie w młodych ludzi, jak ważne jest przestrzeganie zasad BHP w gospodarstwie rolnym. Stąd nie dziwi, że także jednym z głównych celów kampanii „Szanuj życie! Bezpieczna praca w gospodarstwie rolnym” jest zachęcenie uczniów i studentów szkól rolniczych do zdobywania podstawowej wiedzy nt. prewencji wypadkowej w rolnictwie, a także kreowanie pożądanych postaw na etapie przygotowania do wykonywania czynności związanych z produkcją rolniczą – edukacja, praktyki, przyuczanie do zawodu. Również dla uczniów KRUS przygotowuje ciekawe konkursy. Jednym z nich jest zakończony niedawno III Ogólnopolski Konkurs Plastyczny – „Bezpiecznie na wsi – powiedz STOP upadkom!” skierowany do uczniów szkół podstawowych. Autorzy najlepszych prac otrzymali imienne dyplomy i atrakcyjne upominki, m.in. smartfony, tablety, aparaty fotograficzne, notebooki i inne użyteczne pomoce szkolne, ufundowane przez głównego organizatora KRUS oraz PIP i Agro Serwis. KRUS jest też strategicznym organizatorem Konkursu Wiedzy o Ergonomii i Bezpieczeństwie Pracy w Rolnictwie. W kwietniu rozstrzygnięto już piątą edycję tego konkursu, który jest skierowany do uczniów szkół ponadgimnazjalnych o profilu rolniczym i leśnym. Główną nagrodą w tym konkursie było pięć indeksów na wybrane kierunki studiów dziennych w SGGW w Warszawie. Warto też zaznaczyć, że tegoroczny zwycięzca Przemysław Matera (Zespół Szkół RCKU w Wolborzu, nauczyciel prowadzący Elżbieta Bogusławska) otrzymał także nagrodę pieniężną od ministra rolnictwa i rozwoju wsi, a także wywalczył dla siebie i opiekuna szkolnego tygodniowy pobyt w fabryce maszyn rolniczych Pottinger w Austrii. W całym konkursie udział wzięło aż 3600 uczniów. Z pewnością nie jest im obca wiedza na temat zasad BHP w pracy rolnika.
Reasumując, KRUS wiele wysiłku wkłada w kwestie popularyzacji i promocji bezpieczeństwa pracy w gospodarstwie rolnym. Ponieważ dotyczy to zdrowia i życia ludzi, to tutaj tej wiedzy i działań na rzecz jej zwiększenia nigdy nie jest za mało.
Seweryn Pieniążek
Fot. Wiesław Sumiński