19 lutego w 1884 r. we wsi Chłopy pod Lwowem urodził się Maciej Rataj. Był pierwszoplanowym parlamentarzystą i politykiem II Rzeczypospolitej. Do historii odrodzonego państwa polskiego wpisał się jako jego „Ojciec Odnowiciel!”. Jest wybitnym wzorem państwowca, męża stanu, patrioty i demokraty. Dwukrotnie uchronił Polskę przed wojną domową dążąc do pojednania narodowego. Jesteśmy dumni, że był również „ojcem założycielem” Zielonego Sztandaru i jego pierwszym redaktorem naczelnym. Spoczywa w Palmirach na Ziemi Mazowieckiej.

W historii ruchu ludowego nazwisko Macieja Rataja stawiamy obok nazwisk dwóch innych wielkich przywódców polskich chłopów – Wincentego Witosa i Stanisława Mikołajczyka. Podobnie jak oni, odegrał znaczącą rolę w kształtowaniu myśli i siły politycznej ludowców.

Od początku swojej wieloletniej kariery politycznej Rataj zdeklarował się jako zwolennik legalizmu państwowego – demokracji parlamentarnej. Uważał, że ten ustrój najszybciej doprowadzi do integracji narodowej, scalającej w jeden organizm państwowy wszystkie ziemie Polski.

Wśród ludowców Maciej Rataj był jednym z czołowych przedstawicieli myśli państwowej. W działalności politycznej i społecznej jego główną przesłanką było powiązanie interesów państwa i klasy chłopskiej. Państwo stało w centrum jego uwagi, bez względu na to, jakie siły polityczne znajdowały się u władzy. Myśli politycznej Rataja przyświecała wizja państwa demokracji parlamentarnej, państwa ludowego, państwa sprawiedliwości społecznej. Był politykiem realnym. Zdawał sobie sprawę, że nie uda się osiągnąć tego celu od razu. Uważał, że dążyć do niego należy stopniowo, przy pomocy legalnych form walki, unikając niebezpiecznych dla państwa i narodu wstrząsów.

Po aresztowaniu we wrześniu 1930 r. Wincentego Witosa, przejął kierownictwo w PSL „Piast”. W kwietniu 1936 powołano go na stanowisko prezesa Naczelnego Komitetu Wykonawczego Stronnictwa, wobec nieobecności Wincentego Witosa w kraju. Rok później zrezygnował czasowo z funkcji. Ponownie prezesem SL był od marca 1938 do maja 1939.

Maciej Rataj po zjednoczeniu ruchu ludowego w marcu 1931 r. został pierwszym redaktorem naczelnym „Zielonego Sztandaru” – powołanego wówczas organu prasowego SL. Jego wybór nadał periodykowi odpowiednią rangę polityczną, był on bowiem postacią znaną, o niekwestionowanym autorytecie zarówno w ruchu ludowym, jak i na scenie politycznej II RP.

Długa jest lista doniosłych zasług Rataja dla odradzającej się Polski. Wymieńmy najistotniejsze:

• Sprawując funkcję Marszałka Sejmu do roku 1928, dwukrotnie – w roku 1922, po zabójstwie Gabriela Narutowicza, a następnie w roku 1926, po ustąpieniu Stanisława Wojciechowskiego – pełnił obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Wtedy to dwukrotnie uchronił Polskę przed wojną domową dążąc do pojednania narodowego.
• W pierwszym parlamencie odrodzonej Polski pracował w komisjach: oświaty, spraw zagranicznych i konstytucyjnej. W tej ostatniej pełnił funkcję wiceprzewodniczącego, a następnie przewodniczącego, w dużym stopniu przyczyniając się do opracowania Konstytucji Marcowej (1921) i nowej ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu (1922).
• W koalicyjnym rządzie Wincentego Witosa jako minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego odegrał wielką rolę w rozwoju szkolnictwa powszechnego. Był autorem projektu ustawy – która miała doniosłe znaczenie dla wsi – o zakładaniu i utrzymywaniu powszechnych szkół podstawowych. Opracował zasady dokształcania nauczycieli niewykwalifikowanych, powołując w tym celu Państwowy Instytut Pedagogiczny i Akademię Techniczną. Za kadencji ministra Rataja powstała Komisja Pedagogiczna, której zadaniem było przygotowanie podstaw rozwoju polskiej nauki o wychowaniu narodowym.
• Powołał do życia Centralne Kierownictwo Ruchu Ludowego i nadał podziemnej działalności chłopów nie tylko kierownictwo, ale także strukturę organizacyjną oraz podstawy konspiracyjnego działania. Angażując się w budowę ponad partyjnych, ogólnopolskich struktur politycznych był Rataj także współtwórcą zrębów Podziemnego Państwa Polskiego.

Za działalność patriotyczną 21 czerwca 1940 r. zginął od kul hitlerowskiego plutonu egzekucyjnego na Polanie Śmierci w Palmirach. Został pochowany w zbiorowej mogile. Podczas ekshumacji w kwietniu 1946 r. jego zwłoki zostały zidentyfikowane i przeniesione 25 czerwca 1946 r. do oddzielnego grobu na Ziemi Mazowieckiej. W tym roku obchodzimy 75. rocznicę tego wydarzenia.