Wybuch Powstania Warszawskiego 1 sierpnia zaskoczył niemal wszystkie struktury konspiracji cywilnej i nieakowskiej, włączając w to członków Krajowej Rady Ministrów oraz Rady Jedności Narodowej.
Według odbytej 31 lipca 1944 r. przed południem narady u komendanta głównego Armii Krajowej Tadeusza Komorowskiego „Bora” z udziałem delegata rządu RP na kraj Jana Stanisława Jankowskiego, przewodniczącego RJN Kazimierza Pużaka oraz członków sztabu KG AK ustalono, że powstanie w Warszawie nie rozpocznie się ani 1, ani zapewne 2 sierpnia.
Jednakże tego samego dnia po południu odbyła się druga narada, ale w węższym gronie. Wzięli w niej udział tylko: komendant główny AK, delegat rządu RP oraz gen. Leopold Okulicki, gen. Pełczyński i płk Antoni Chruściel. Przedstawili oni delegatowi swoją opinię o sytuacji na froncie. Na tej podstawie Jankowski podjął decyzję o rozpoczęciu powstania w dniu 1 sierpnia 1944 r.
Nie wszyscy zostali o tym uprzedzeni. W tym także i ludowcy – członkowie konspiracyjnego ruchu ludowego, Komendy Głównej Batalionów Chłopskich, Centralnego Kierownictwa Ruchu Ludowego i członkowie RJN i KRM.
Wybuch Powstania Warszawskiego zaskoczył kierownictwo ruchu ludowego. Spowodował odcięcie znajdujących się w Warszawie członków władz centralnych od pozostałej części kraju. Spośród członków CKRL przebywali w tym czasie w Warszawie Józef Grudziński, Stanisław Mierzwa i Józef Niećko. Informację o terminie wybuchu powstania otrzymali oni od Kazimierza Bagińskiego bezpośrednio przed rozpoczęciem działań militarnych. Już po wybuchu powstania CKRL wysłało do delegata rządu Jana Stanisława Jankowskiego „Sobola” Stanisława Mierzwę i Adama Bienia w celu uzyskania wyjaśnień, dlaczego decyzję o wybuchu powstania podjęto bez zgody stronnictw, a nawet przewodniczącego Rady Jedności Narodowej. Delegat tłumaczył się nagłością wydarzeń, wziął też odpowiedzialność za podjętą decyzję.
Zaskoczeni wybuchem powstania ludowcy znajdowali się w różnych regionach Warszawy, początkowo bez możliwości połączenia się. Mimo to od początku angażowali się do walk, realizując różne zadania wynikające z ich funkcji i miejsca w Polskim Państwie Podziemnym.
Czytaj więcej na e-wydaniu zielonego sztandaru:http://wydawnictwoludowe.embuk.pl/pub/zielony-sztandar-zielony-sztandar-5-11-sierpnia