Zaledwie kilka dni dzieli nas od otwarcia wystawy i konferencji naukowej pt. „Zapomniana armia. Odkryj na nowo Bataliony Chłopskie”, które odbędą się w Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie. Celem wydarzenia jest oddanie hołdu Batalionom Chłopskim oraz przypomnienie o ich kluczowej roli w walce o niepodległość Polski podczas II wojny światowej.
Potężna siła w cieniu historii
Bataliony Chłopskie, liczące ponad 170 tysięcy żołnierzy, były drugą co do wielkości formacją konspiracyjną w Polsce podczas II wojny światowej. Ich głównym zadaniem była obrona polskich wsi przed represjami, szczególnie na Zamojszczyźnie, gdzie skutecznie przeciwstawiały się niemieckim planom wysiedleń i kolonizacji. Oddziały BCh prowadziły również akcje zbrojne, atakując posterunki policji, uwalniając więźniów oraz przeprowadzając sabotaże.
Kobiety odegrały istotną rolę w działaniach Batalionów Chłopskich. Były nie tylko łączniczkami, sanitariuszkami i opiekunkami rannych, ale także brały udział w organizowaniu lokalnych struktur oporu. W wielu przypadkach to właśnie kobiety były kluczowe w utrzymaniu tajnych kontaktów i działań wywiadowczych. Ich wkład, choć często niedoceniany w tradycyjnych narracjach, był fundamentalny dla sukcesów operacyjnych Batalionów Chłopskich.
Pomimo ogromnego znaczenia Batalionów Chłopskich, ich rola w historii z czasem została zminimalizowana, a nawet niemal całkowicie wymazana z narodowej pamięci. Wspomnienia o ich działaniach są często niepełne i niesprawiedliwe.
Bataliony Chłopskie, jako konspiracyjny ruch ludowy, mobilizowały mieszkańców wsi do obrony swojej ziemi, kultury i narodu. Po wojnie ich poświęcenie było jednak marginalizowane przez władze komunistyczne, które celowo wypaczały ich wkład w walkę o niepodległość. Tylko niektóre instytucje przypominają dziś o dokonaniach tej formacji oraz o represjach, które spotkały członków BCh, w tym o aresztowaniach, przesłuchaniach i uwięzieniach stosowanych przez władze komunistyczne wobec osób związanych z ruchem ludowym.
Pamięć o Batalionach Chłopskich stopniowo odzyskuje należne im miejsce w historii dzięki badaniom i pracom historyków, którzy odkrywają ich zapomniane dokonania.
Niedocenione historie bohaterów
Bataliony Chłopskie stawiały czoła brutalnym represjom niemieckiego okupanta, przeprowadzając akcje, które mogłyby stanowić scenariusze sensacyjnych filmów. Od 1941 roku walczyły o wolność, zdobywając reputację, która budziła lęk wśród wrogów. Do najważniejszych akcji należały m.in. obrona Zamojszczyzny w latach 1942-1943, w tym bitwy pod Wojdą i Zaborecznem oraz walki o Republikę Pińczowską. Zatopienie statku Tannenberg, wysadzenie pociągu amunicyjnego pod Gołębiem oraz rozbicie więzień w Krasnymstawie, Radomsku, Siedlcach i Pińczowie to tylko niektóre z ich bohaterskich dokonań.
Żołnierze BCh brali również udział w operacjach wywiadowczych, wspierając działania alianckie. Szczególne znaczenie miała siatka wywiadowcza „Rocha” na poligonie w Bliźnie, która dostarczyła aliantom kluczowych informacji dotyczących rakiety V-2, pierwszego balistycznego pocisku rakietowego skonstruowanego przez Niemców.
Mimo trudnej sytuacji, Bataliony Chłopskie nie ograniczały się tylko do walki zbrojnej — prowadziły również działania edukacyjne i patriotyczne, integrując lokalne społeczności w oporze przeciwko okupantowi. Ich niezłomność i poświęcenie są świadectwem odwagi i solidarności, które inspirują do dziś.
Moralny obowiązek pamięci
Pamięć o Batalionach Chłopskich to nie tylko kwestia historyczna — to moralny obowiązek. Ich heroizm jest dowodem patriotyzmu i ludzkiej solidarności. Wielu z nich oddało życie, a setki tysięcy mieszkańców wsi zapłaciło wysoką cenę za swoją odwagę i poświęcenie.
8 października 2024 r., w 84. rocznicę powołania Batalionów Chłopskich, w Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego odbędzie się wystawa i konferencja naukowa poświęcona tym zapomnianym bohaterom. Data ta nie jest przypadkowa — to właśnie 8 października 1940 roku powołano organizację, która stała się jednym z najważniejszych zbrojnych ramion polskiego ruchu oporu.
Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli Wicepremier i Minister Obrony Narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Czesław Siekierski, Wicemarszałek Sejmu RP Piotr Zgorzelski oraz Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik.
Organizatorami wydarzenia są Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Muzeum Niepodległości, JJ PROMOTION oraz Green Light Media Sp. z o.o. Współorganizatorem jest Narodowy Instytut Dziedzictwa i Kultury Wsi, a partnerem wydarzenia jest Samorząd Województwa Mazowieckiego.
Patronami medialnymi są Dzieje.pl, Kroniki Dziejów, Historykon.pl oraz Zielony Sztandar.
