OD REDAKCJI:

Działając w szerszym gronie osób zatroskanych przyszłością polskiej przedsiębiorczości, uruchamiamy na naszych łamach cykl artykułów i przedsięwzięcie związane z rozwojem i innowacyjnością sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Zapraszamy osoby kompetentne do debaty i przedstawiania swoich pomysłów na stronicach „Zielonego Sztandaru”. Chcemy, by trafiały one do decydentów i były naszym wkładem w pomoc polskim przedsiębiorstwom. Wiemy, że w tych działaniach na duży plus wyróżnia się środowisko PSL i Koalicji Polskiej, które słowami lidera prezesa Stronnictwa Władysława Kosiniaka-Kamysza określiło się rzecznikiem polskich przedsiębiorców i jak pokazuje praktyka działania, zarówno w Sejmie i w Senacie oraz w działalności terenowej nie są to słowa na wyrost.

A zatem zachęcamy do debaty i przedstawiania ważkich propozycji w „Zielonym Sztandarze” kierując je w formie elektronicznej na e-mail: redakcja@zielonysztandar.com.pl koniecznie z dopiskiem Innowacyjna przedsiębiorczość na TAK.

Wspieranie innowacyjnego rozwoju małych firm

Firmy sfery małych i średnich przedsiębiorstw stanowią ponad 96 proc. ogółu zarejestrowanych w systemie REGON. Jednocześnie firmy te, nie tylko tworzą ponad 49 proc. Produktu Krajowego Brutto i mają udział w tworzeniu budżetów poszczególnych samorządów terytorialnych, ale również mają istotne znaczenie dla kształtowania rynku pracy, gdyż dają zatrudnienie ponad 65 proc. ludzi pracujących w całej sferze przedsiębiorstw. Stąd istotny wpływ rozwoju tych firm na poprawę warunków bytu ludności, a szczególnie mieszkańców małych miejscowości, w których są liczącymi, a często nawet dominującymi pracodawcami. Istotne znaczenie dla ich rozwoju, a w tym również tych najmniejszych – mini i małych, istotne znaczenie ma innowacyjność ich działania.

Według GUS, w latach 2018-2020, wśród ogółu przedsiębiorstw aktywność innowacyjną wykazało 36,7 proc. przedsiębiorstw przemysłowych i 33 proc. usługowych. Natomiast aktywność taką wśród małych przedsiębiorstw przemysłowych (o zatrudnieniu 10-49 pracowników) wykazywało 30,2 proc., a usługowych 29,3 proc. Jednocześnie w przedsiębiorstwach średnich (o zatrudnieniu 50-249 pracowników) udział taki był wyższy i wyniósł w firmach przemysłowych 49,8 proc., a usługowych 44,5 proc.

1. Wśród innowacji wdrażanych w grupach małych i średnich przedsiębiorstw dominowały innowacje biznesowe, szczególnie dotyczące wewnętrznej organizacji i funkcjonowania firmy oraz ich działalności marketingowej. Natomiast w firmach tych udział nowych procesów, wyrobów i usług był niski i wyniósł, w grupie firm małych, zarówno przemysłowych jak i usługowych, tylko około 10 proc. Natomiast w przedsiębiorstwach średnich był wyższy i wyniósł, w przemysłowych około 30 proc., a usługowych niewiele ponad 20 proc. Aktualnie, najczęściej ograniczeniami rozwoju innowacji w małych i średniej wielkości firmach, a szczególnie innowacji produktowych i procesowych są:

– bariery finansowe,

– ograniczone możliwości zatrudnienia bądź nawiązania współpracy z kadrą o odpowiednich kwalifikacjach,

– obawa przed ryzykiem zaangażowania środków finansowych w działalność innowacyjną.

– pogląd wielu ich właścicieli, że nie ma potrzeby wdrażania innowacji.

Istotne znaczenie mają również źródła tych innowacji. Z badań Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że firmy tej sfery, w większości przypadków wprowadzały innowacje produktowe i procesowe w oparciu o własne opracowania, rzadziej przy współpracy z innymi przedsiębiorstwami lub prywatnymi ośrodkami doradztwa i konsultacji. Wynika to z faktu, ograniczonego wsparcia ze strony placówek Polskiej Akademii Nauk, jak i innych państwowych placówek badawczo-rozwojowych. Stan ten jest konsekwencją tego, że zarówno te organizacje, jak i szkoły wyższe, najczęściej nawiązują współpracę tylko z około 1 proc. aktywnych innowacyjnie przedsiębiorstw, dużych i średnich.

Dlatego też, dla mini, małych i średnich firm, szczególnie usytuowanych w małych miastach i wsiach gminnych, koniecznym jest rozwój dostępnych informacji o działaniach informacyjnych, jak i możliwościach wspierania ich inicjatyw, a szczególnie o charakterze innowacyjnym. Wśród takich działań, szczególne znaczenie ma edukacja kadry kierowniczej o charakterze i roli innowacji w rozwoju firm oraz możliwościach uzyskania wsparcia przy ich opracowaniu i wdrożeniu.

2. Etap edukacji, nie tylko kadry kierowniczej, ale również szeregowych pracowników, ma podstawowe znaczenie dla tworzenia w firmach klimatu sprzyjającego zarówno tworzeniu innowacji, jak i ich wdrażaniu. Istotne znaczeni ma ich przekonanie, że istotnym jest nie tylko opracowanie pojedynczej innowacji i jej wdrożenie, ale również tworzenie innowacyjnego przedsiębiorstwa, polegającego na konieczności śledzenia zmian zachodzących w otoczeniu i umiejącym dostosować do nich prowadzoną działalność. Umiejętności takie powinny więc polegać, nie tylko na dostosowywaniu wytwarzanych wyrobów czy świadczonych usług do nowych wymagań odbiorców czy warunków dostawców, ale często również na ich wywołaniu. Dlatego też, monitorowanie tych zmian i umiejętność dostosowania do nich działalności firm jest warunkiem kształtowania strategicznych możliwości ich rozwoju. Stąd też, tworzenie możliwości pozyskiwania takiej wiedzy i umiejętności wykorzystania jej przez kierownictwa firm jest warunkiem rozwoju i kształtowania innowacyjnego ich charakteru.
3. W Polsce jest szereg instytucji zajmujących się oceną działalności przedsiębiorstw, a w tym również ich innowacyjności. Oceny takie opracowują m.in. Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, a ich wyniki prezentuje w kolejnych raportach o innowacyjności gospodarki Polski, Polski Instytut Badań Jakości, Fundacja CASE i dziennik „Rzeczpospolita”, oraz Konfederacja Lewiatan. Organizacje te w swoich raportach prezentują wieloaspektowe oceny przedsiębiorstw działających w Polsce, w tym również innowacyjność mini, małych i średnich firm, prowadzących działalność zarówno handlową, usługową, jak i wytwórczą. Dlatego, wśród wielu firm pozytywnie ocenianych, wymieniono również szereg przedsiębiorstwa sfery MIS, a wśród nich:

• „Sonel”, spółkę akcyjną, zajmującą się produkcją instrumentów i przyrządów pomiarowych, kontrolnych i nawigacyjnych,
• „Przedsiębiorstwo Poster”, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, producenta mebli biurowych i do budynków publicznych,
• „Chemopol”, spółkę cywilną, producenta maszyn dla przemysłu spożywczego,
• „X Plus”, spółkę akcyjną, firmę usługową zajmującą się pośrednictwem pracy,
• „Agro Alians”, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, zajmującą się dystrybucją polskich owoców i warzyw do międzynarodowych sieci handlowych.

Badania i wywiady przeprowadzone przez autorów poszczególnych raportów umożliwiły przedstawienie rodzajów korzyści jakie firmy uzyskiwały w wyniku wdrożenia różnorakich innowacji. Jako uzyskane wewnętrzne korzyści firmy, badani wskazali:

– 54 proc. poprawę jakości obsługi klienta,

– 51 proc. zwiększenie zdolności dostosowania prowadzonej działalności do wymagań klientów,

– 51 proc. podniesienia jakości wytwarzanych wyrobów lub świadczonych usług,

– 43 proc. zwiększenia wydajności pracy,

– 39 proc. poprawę organizacji i warunków pracy,

– 37 proc. wpływ ich na ogólny rozwój przedsiębiorstwa.

Wskazano również korzyści zewnętrzne, wynikające z wdrożenia określonych innowacji. Wśród nich jako korzyści badani wskazali:

– 43 proc. pozyskanie nowych klientów,

– 43 proc. wzmocnienie wizerunku firmy i jej marki,

– 37 proc. zwiększenie sprzedaży.

Jednocześnie podkreślono, że uzyskanie korzyści, zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne, wpłynęły nie tylko na zwiększenie zysku netto przedsiębiorstwa i lepszą jego pozycję na rynku, ale również stabilność załóg i wzrost ich wynagrodzeń.

TEKST: dr Janusz Wacław BANDURSKI