Polska gospodarka w 2020 r. – wybrane fakty i oceny

Artykuł ten sygnalizuje tylko niektóre zjawiska w gospodarce, jakie miały miejsce w 2020 r. Kolejne miesiące 2021 r., zwłaszcza marzec, to trzecia faza epidemii, która także wobec wprowadzonych ograniczeń działalności gospodarczej będzie miała negatywne skutki gospodarcze. Zaś okres odbudowy i ponowne wejście na ścieżkę rozwoju może przesunąć się w czasie.

Niżej przedstawiono niektóre problemy polskiej gospodarki w 2020 r. wskazujące zarówno na pozytywne, jak też negatywne zjawiska, tendencje i procesy.

TEKST: prof. zw. dr hab. Czesław Skowronek

Rok 2020 w polskiej gospodarce przyniósł wiele zmian wywołanych epidemią koronawirusa. Początek tego roku wskazywał, że nadal gospodarka rozwijać się będzie w przyzwoitym tempie (o 3-4 proc. przyrostu PKB), a wiele zjawisk i procesów gospodarczych umożliwi poprawa sytuacji ekonomicznej społeczeństwa. Już od połowy marca ub.r. skutki ograniczeń w działalności gospodarczej wywołane przedsięwzięciami związanymi z epidemią, w sposób istotny wpłynęły na procesy gospodarce w kolejnych miesiącach.

Produkt Krajowy Brutto i jego podział

PKB jest syntetyczną miarą rozwoju gospodarki, obejmuje nowo wytworzone wartości produktów i usług. Służy zaspokajaniu potrzeb konsumpcyjnych społeczeństwa, ale także pozwala realizować procesy rozwojowe, w postaci inwestycji rzeczowych. Nie jest to miara doskonała, ale powszechnie stosowana w ocenie rozwoju gospodarczego.

W 2020 r. PKB liczony przez GUS (dane w tym tekście wynikają z publikacji GUS) w cenach stałych był niższy o 2,7 proc. w stosunku do 2019 r. Skala spadku nie była więc znacząca, zwłaszcza w porównaniu z innymi krajami, w których spadki wyniosły nawet 8-10 proc. Kluczową sprawą jest struktura podziału PKB, czyli na jakie cele została przeznaczona. W cenach bieżących w 2020 r. PKB, to kwota 2.317 mld zł, była ona wyższa o 29 mld zł w stosunku do 2019 r. Wytworzony produkt dzieli się na dwie podstawowe części, tj. spożycie i tzw. akumulację, w której dominującym składnikiem są nakłady na środki trwałe. Otóż w 2020 r. zwiększyło się spożycie (o 31 mld zł), ale znacząco spadły inwestycje (27 mld zł), a także zapasy rzeczowe aktywów obrotowych przedsiębiorstw. Jak można ocenić te wielkości? Orientacja władz centralnych i samorządowych, a także przedsiębiorstw została skierowana na ochronę miejsc pracy, wynagrodzeń, świadczeń społecznych, zaś w mniejszym stopniu na realizację przedsięwzięć rozwojowych, w tym inwestycyjnych. Należy jednak wskazać, że w latach 2016-2019, miała miejsce tendencja spadku nakładów inwestycyjnych, dopiero w 2019 r. inwestycje w gospodarce były nieco większe w stosunku do 2015 r., a ich udział w PKB wyniósł 18 proc. wobec zapowiedzi przez władze w 2016 r., zaś faktyczny udział w tym roku to tylko nieco więcej niż 17 proc.

Kluczową więc sprawą w przezwyciężaniu skutków epidemii powinna być orientacja na istotne zwiększenie tempa inwestowania, czemu powinny także służyć środki Unii Europejskiej z Funduszu Odbudowy i nowej perspektywy budżetowej. Kluczową sprawą jest struktura inwestycji. Konieczne są tysiące przedsięwzięć inwestycyjnych realizowanych przez przedsiębiorstwa oraz samorządy terytorialne, a nie wielkie projekty typu Centralny Port Komunikacyjny, przekopanie Mierzei Wiślanej i inne podobne.

Deficyt budżetowy i dług publiczny

W latach 2015-2019 deficyt i dług publiczny nie przekroczyły wielkości, które były wyznaczone przez regulacje ustawowe, w tym Konstytucje. Deficyt budżetowy, a także dług publiczny w relacji do PKB nie przekroczyły także wymogów kształtowanych przez Unię Europejską i w zasadzie spełniały warunki przystąpienia Polski do wspólnej waluty – EURO. Rok 2020 zmienił tę sytuację. Uruchomienie kolejnych tarcz antykryzysowych miało swe skutki, tak dla budżetu, jak też wielkości długu, w tym zwłaszcza Skarbu Państwa. Oto kilka charakterystycznych wielkości. Dochody budżetowe w 2020 r. to kwota 420 mld zł i były wyższe o 20 mld zł w stosunku do 2019 r., zaś wydatki zwiększyły się w 2020 r. o 91 mld zł do łącznej kwoty 505 mld zł. Deficyt budżetowy państwa wyniósł 85 mld wobec 14 mld zł w 2019 r. Oczywiście deficyt budżetowy miał istotny wpływ na poziom długu publicznego. Dług Skarbu Państwa na koniec 2020 r. wynosi 1 097 mld zł. Należy dodać, że uruchamiane tarcze antykryzysowe w poważnej części nie mają odbicia w wysokości długu, gdyż zostały uruchomione ze środków Polskiego Funduszu Rozwoju, który wyemitował obligacje na 100 mld zł, pokryte przez NBP. Środki te posłużyły na wsparcie działalności przedsiębiorstw.

 

 


Zamów prenumeratę: zielonysztandar.com.pl/prenumerata
Cały tekst dostępny w wersji papierowej tygodnika Zielony Sztandar lub na platformach sprzedaży online



Podobne artykuły