Nie ma wątpliwości, że polityka zagraniczna jest generalnie postrzegana jako jedna z ważniejszych prerogatyw państwa, a nawet dowód jego niezawisłości i obszar zazdrośnie strzeżony przez rządy państw członkowskich. Wspólna polityka zagraniczna jest więc w dużej mierze realizowana na poziomie międzyrządowym, a nie wspólnotowym, tak jak np. polityka handlowa czy wspólna polityka rolna. Niemniej jednak nie ma wątpliwości, że w dzisiejszym globalnym świecie tylko skoordynowane działanie może przynieść zamierzone efekty i potrzeba wypracowania spójnego i wspólnego stanowiska wobec aktualnych zagrożeń staje się coraz bardziej niezbędna.
Strategie, instrumenty i misje polityki zewnętrznej, nad którymi nadzór sprawuje Europejska Służba Działań Zewnętrznych (europejska służba dyplomatyczna), skupione są na czterech celach: na propagowaniu praw człowieka i demokracji, rozpowszechnianiu dobrobytu i stabilności oraz wspieraniu rządów prawa i dobrej administracji. Zakres podejmowanych w ramach tej polityki działań jest duży: od porozumień dwustronnych po udzielanie wytycznych i stanowienie prawa.
Jakie są największe osiągniecia wspólnej polityki zagranicznej w ostatnim okresie, a co wymaga jeszcze dodatkowych wysiłków? Jaką przyjąć strategię i jakie instrumenty mają pomóc w jej urzeczywistnianiu? Na te pytania można znaleźć odpowiedź m.in. w tegorocznym raporcie PE w sprawie rocznego sprawozdania wysokiej przedstawiciel Unii Europejskiej do spraw zagranicznych polityki bezpieczeństwa, do opracowania którego przyczynili się również eurodeputowani PSL, w szczególności A. Grzyb, członek Komisji Spraw Zagranicznych PE i Podkomisji ds. praw człowieka.
O bezpieczeństwie, energii i sąsiedztwie
Ostatnie ataki terrorystyczne w krajach UE pokazały, że coraz trudniej jest oddzielić bezpieczeństwo wewnętrzne od zewnętrznego, a państwa członkowskie i instytucje UE dążą do wzmocnienia współpracy międzynarodowej, wykorzystując istniejące mechanizmy koordynacji na szczeblu europejskim, zwiększając wymianę danych wywiadowczych związanych z bezpieczeństwem i wzmocnieniem Europejskiej Agencji Obrony poprzez przekazanie jej niezbędnych środków i nadanie impulsu politycznego. Jest szczególnie ważne, żeby zmaksymalizować wpływy UE na świecie, szukając wszystkich możliwych synergii w działaniu w oparciu o kapitał polityczny, gospodarczy i moralny UE i państw członkowskich. Traktat lizboński stwarza możliwości do proaktywnej, spójnej i strategicznej unijnej polityki zagranicznej, opartej na wspólnych wartościach i realizowanej z myślą o wspólnym europejskim interesie.
UE odgrywa bardzo istotną rolę przy wspieraniu demokracji w krajach trzecich. Misje obserwacyjne i monitoring wyborów to bez wątpienia jedno z ważnych działań, przez które UE może odgrywać skuteczną rolę we wspieraniu przemian demokratycznych i budowaniu struktur, które pozwolą na wdrażanie w życie zasad praworządności i demokracji.
W związku z działaniami wojennymi i konfliktami w wielu miejscach świata rośnie fala emigrantów, co wymaga prowadzenia odnowionej i spójnej polityki migracyjnej na szczeblu UE. Zwiększenie wsparcia humanitarnego dla uchodźców powinno iść w parze ze zwalczaniem nielegalnej migracji i zastosowaniem wszystkich instrumentów politycznych i pomocowych, w tym polityki rozwoju i polityki handlowej. Zarządzanie migracjami ze względu na wagę i charakter problemu powinno być włączone do głównego nurtu działań zewnętrznych EU .
Wobec faktu, że energia jest coraz częściej traktowana jako narzędzie polityki zagranicznej ambicją Unii jest stworzenie europejskiej unii energetycznej, która powinna doprowadzić do większej spójności i koordynacji polityki zagranicznej i polityki energetycznej. Bezpieczeństwo energetyczne powinno stać się częścią kompleksowego podejścia do działań zewnętrznych UE we wszystkich jego obszarach. Przedsiębiorstwa energetyczne spoza UE powinny podlegać regułom konkurencji, które mają zastosowanie do unijnego rynku energii. Dywersyfikacja dostaw energii do UE, rozwijanie połączonej infrastruktury energetycznej między krajami członkowskimi, włączenie do ogólnounijnej sieci energetycznej, jak i mechanizm solidarności w razie zakłóceń w dostawach to sprawy kluczowe dla osiągnięcia niezależności energetycznej UE.
Kilka konkretów
Zdaniem większości ekspertów największym sukcesem europejskiej (i amerykańskiej) dyplomacji stało się podpisane 14 lipca br. porozumienie z Iranem, które osiągnięto po 13 latach trudnych negocjacji, w czasie których stanowisko Europy można określić jako wymagające i konstruktywne: wymagające jeśli chodzi o przestrzeganie praw człowieka, ale otwarte na dialog z irańskimi władzami i na kontakty ze społeczeństwem. Właśnie ono w dużej części płaciło największą cenę za wprowadzone przez Unię i USA sankcje gospodarcze. Zgodnie z porozumieniem, w którym z jednej strony wzięły udział Chiny, Francja, Niemcy, Rosja, Stany zjednoczone i UE reprezentowana przez wysokiego przedstawiciela ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE, a z drugiej Iran, Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej zostanie wyposażona w znaczne możliwości weryfikacyjne, co pozwoli jej monitorować na bieżąco stan irańskiego programu atomowego. W zamian za to sankcje nałożone na Iran mają być stopniowo znoszone, o ile wdrożenie porozumienia potwierdzi pokojowy charakter irańskiego programu jądrowego…
Czytaj więcej na e-wydaniu zielonego sztandaru:http://wydawnictwoludowe.embuk.pl/pub/zielony-sztandar-zielony-sztandar-2-8-wrzesnia