W komnatach warszawskiego Zamku Królewskiego w maju 2015 r. wyzwany na artystyczną konfrontację stawili się – nie we własnej osobie, ale reprezentowani przez swoje prace – rektor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, śp. Jan Matejko (ur. 1838 – zm. 1893 r.) oraz jego przeciwnik, profesor warszawskiej ASP, śp. Waldemar Świerzy (ur. 1931 – zm. 2013 r.). Konfrontację artystyczną zaaranżował uczeń Świerzego, uznany i ceniony mistrz polskiego plakatu – prof. Andrzej Pągowski (ur. 1953 r.), który za temat prezentacji dzieł obu artystów zatytułowanej „Waldemar Świerzy kontra Jan Matejko” obrał poczet wizerunków królów Polski.
Historyk z Krakowa
Prof. Andrzej Pągowski na pomysł ponownego namalowania portretów królewskich wpadł w roku 2004 i namówił do podjęcia się tego trudnego przedsięwzięcia swojego profesora i przyjaciela Waldemara Świerzego. Do tej pory bowiem w świadomości historycznej Polaków istniał tylko jeden „Poczet Królów Polskich” wykonanych w latach 1890-1892 przez Jana Matejkę i znany we wszystkich szkołach naszego kraju.
Matejko przystępując do realizacji zamówienia wiedeńskiego księgarza i wydawcy Maurycego Perlesa, który zlecił artyście narysowanie wizerunków królów Polski, miał za sobą ogromne doświadczenie w pasjonującym go malarstwie historycznym. Według zawartej umowy Matejko za każdy rysunek dostawał 200 zł reńskich. Pracę rozpoczął w lutym 1890 r., a skończył 27 stycznia 1892. Stworzył 44 portrety władców polskich. Matejko narzekał, że praca była żmudna, a do tego rysowana i cieniowana ołówkiem, bez koloru. Marzył o tym, by wymalować tę galerię olejno i zawiesić w Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. To marzenie niestety się nie spełniło. Zabrakło czasu. Mistrz Jan Matejko zmarł w Krakowie – mieście, które było jego królestwem i natchnieniem – 1 listopada 1893 r., mając zaledwie 55 lat.
Poczet Królów Polskich – Zbiór portretów historycznych. Rysunki Jana Matejki pomyślany jako album, został wydany w Wiedniu, w drukarni wspomnianego Maurycego Perlesa. Album zawierał 44 portrety. Były to rysunki ołówkiem na dużych, oddzielnych planszach, tak by można było je wyjąć, nie niszcząc albumu i osobno oprawić. Wszystkie były datowane i opatrzone monogramem J.M. (Jan Matejko). Towarzyszył im tekst, rodzaj eseju historycznego o portretowanych osobach i czasach, w których przyszło im żyć. Tekst został opracowany przez wybitnych ówczesnych historyków krakowskich. Album ukazał się jeszcze za życia artysty. W swoim Poczcie Królów Polskich Jan Matejko celowo bądź z powodu niedostatecznego stanu ówczesnej wiedzy pominął siedmiu władców: Bezpryma, Zbigniewa, Mieszka Plątonogiego, Bolesława Rogatkę, Henryka Pobożnego, Henryka Probusa i Wacława III, dodał jednak dwie żony pierwszych Mieszków – Dobrawę i Ryksę. Poczet Matejki stał się pierwowzorem dla innych albumów, publikowanych w ogromnych nakładach, kolorowanych przez innych malarzy, a wykorzystujących oryginalne rysunki mistrza Matejki. Były one jednak zawsze przyjmowane jako Poczet Jana Matejki, który dzięki temu przez lata kształtował historyczną wyobraźnię wielu pokoleń Polaków. Obecnie oryginalne rysunki mistrza Matejki, niegdyś odkupione od ich wiedeńskiego właściciela przez władze Lwowa i przywiezione po wojnie do Polski, przechowywane są w Muzeum Narodowym we Wrocławiu.
Czytaj więcej na e-wydaniu zielonego sztandaru:http://wydawnictwoludowe.embuk.pl/pub/zielony-sztandar-zielony-sztandar-22-28-lipca