„Maciej Rataj (1884-1940) nauczyciel, ludowiec, mąż stanu, polityk” – to tytuł konferencji, która zorganizowana została w 75. rocznicę tragicznej śmierci wybitnego polityka. Konferencji towarzyszyło otwarcie wystawy. Oba wydarzenia miały miejsce w gmachu Ministerstwa Edukacji Narodowej, gdzie Maciej Rataj rozpoczynał swoją pracę i służbę publiczną.

„Dziś, kiedy patrzę na to wszystko już z pewnej odległości, jedną mam pociechę; nauczyłem się czegoś i żyłem, a nie wegetowałem” – pisał w liście do córki Maciej Rataj.

I dalej: „Jestem chłopskim synem, a ty, Hanuś, wnuczką chłopów – o tym nie zapomnij, jeśli panienko zobaczysz chłopkę lub chłopa, uczcij w nich babkę Twoją i dziadka”.

„Pragnę, byś pamiętała i ty, i twoje dzieci, jeśli je mieć będziesz, żem wyszedł ze wsi i że do końca życia pozostałem serdecznie oddany tym, z których wyszedłem. Po ojcu moim przypadnie mi zapewne jakiś zagon w Chłopach, który powinien przejść na ciebie. Chciałbym, byś zachowała tam choć skrawek ziemi, który by cię łączył z miejscem mojego urodzenia i z klasą z której wychodzę”.

Jak relikwie nosiła ten list Anna Stankiewicz od dnia, w którym dowiedziała się o śmierci ojca. Maciej Rataj za swoje poświęcenie dla Ojczyzny i działalność konspiracyjną zapłacił najwyższą cenę – został rozstrzelany w masowej egzekucji 21 czerwca 1940 r. w Palmirach. Podczas powstania warszawskiego zginęła jego ukochana córka wraz ze swoim mężem i półrocznym synkiem Maciusiem.

Prelegentów powitał i otworzył konferencję minister Tadeusz Sławecki, gospodarz spotkania. Przywołał zapomniany, aczkolwiek niezmiernie ważny okres z życia i działalności Macieja Rataja, który w Rządzie Obrony Narodowej Wincentego Witosa kierował Ministerstwem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (24.07 1920 – 19.09 1921). I choć czas był niezmiernie trudny, trwała wojna polsko-bolszewicka, to Maciej Rataj doprowadził do uchwalenia przez Sejm ustawy o zakładaniu i utrzymywaniu powszechnych szkół podstawowych, w których nauka była obowiązkowa i bezpłatna dla wszystkich.

Powołał też okręgi szkolne, uporządkował rynek podręczników, a jednym z jego doradców był prof. Marian Falski.

Czytaj więcej na e-wydaniu zielonego sztandaru: http://wydawnictwoludowe.embuk.pl/pub/zielony-sztandar-zielony-sztandar-8-14-lipca