Żniwa to czas wzmożonych prac przy zbiorze zbóż, a także innych płodów rolnych. Choć rolnicy w tym okresie mogą jedynie pomarzyć o chwili wytchnienia, to nie powinni zapominać o przestrzeganiu zasad bezpieczeństwa. Nagłośnione przez media przypadki pokazują, że przepisy w tym zakresie są często bagatelizowane.

Dobra organizacja pracy to gwarancja bezpieczeństwa

Właściwa organizacja pracy podczas żniw pozwala uniknąć tragicznych w skutkach wypadków losowych. Jej meritum znajduje się następujących zasadach, które powinny być fundamentalnym elementarzem każdego rolnika:

• dbanie o ład i porządek w obejściu gospodarstwa,
• użytkowanie sprawnych maszyn i urządzeń, wyposażonych w osłony i zabezpieczenia ruchomych części, sprawny układ hamulcowy i kierowniczy oraz sygnalizację świetlną,
• wykonywanie napraw, usuwanie awarii, zanieczyszczeń i zapchań po wyłączeniu silnika i WOM,
• przebywanie w bezpiecznej odległości od pracujących maszyn i urządzeń,
• prawidłowe zabezpieczenie maszyn i urządzeń podczas pracy i postoju,
• używanie maszyn wyposażonych w mocne i dobrze zamontowane drabinki oraz schodki wejściowe do kabin, przyczep i na pomosty oraz wchodzenie i schodzenie z nich przodem do maszyny,
• nieprzewożenie ludzi na przyczepach, błotnikach ciągników, w nieprzystosowanych do tego celu kabinach ciągników, na zaczepach, pomostach i ładunkach,
• zabezpieczenie przewożonych ładunków objętościowych przed upadkiem i osunięciem ze środka transportu,
• stosowanie odzieży roboczej przylegającej do ciała i obuwia przylegającego do kostki na protektorowanej podeszwie,
• zapewnienie właściwej opieki dzieciom,
• stosowanie przerw w pracy na odpoczynek i regenerację sił,
• ograniczenie ekspozycji ciała na działanie słońca i wysokich temperatur.

Właściwa obsługa maszyn ma znaczenie

Postęp technologiczny w rolnictwie widać gołym okiem. Dlatego nikogo już nie dziwi pracujący w polu nowy model kombajnu, czy też innej maszyny rolniczej. Jednakże ich dobry stan techniczny, pozwalający na wykonywanie wielu różnorodnych czynności, ma zasadniczy wpływ na efektywność i bezpieczeństwo pracy. W związku z tym, szczególnie ważne jest zadbanie o ich prawidłowe utrzymanie. Nie ma co ukrywać, że maszyny i urządzenia wykorzystywane po kilkanaście godzin wymagają codziennych zabiegów konserwacyjnych. Wszystkie części mechaniczne pracujące w ruchu muszą być systematycznie smarowane i sprawdzane, czy są sprawne. To fundamentalna zasada bezpieczeństwa. Zatarte łożyska są bardzo częstą przyczyną pożarów kombajnów, czy pras do słomy.

Ochrona przeciwpożarowa

Choć kwestia ochrony przeciwpożarowej wydaje się być oczywista, to przypadki pokazują, że niewłaściwe zabezpieczenia są jedną z przyczyn tragicznych wypadków. W takich sytuacjach, szczególnie ważne jest nie tylko zaopatrzenie się w popularne gaśnice, ale także odpowiednie zabezpieczenie ciągników z pługami do oborywania miejsca pożaru oraz beczkowozów z wodą. Niektóre miejscowości przed intensywnym okresem żniw wyznaczają specjalne dyżury ustalające, którzy rolnicy w danym dniu zabezpieczają tego typu sprzęt tak, by pozostali mogli spokojnie żniwować. Jest to inicjatywa godna naśladowania, gdyż działania podejmowane przed przybyciem jednostek straży pożarnej wydatnie ograniczają wysokość strat.

Używanie ognia otwartego to temat, który zwłaszcza w tym okresie wymaga szczególnej rozwagi. Palenie tytoniu jest dozwolone jedynie w miejscach pozbawionych materiałów palnych, oddalonych od miejsca wykonywania prac żniwnych i występowania palnych płodów rolnych co najmniej 10 m. Natomiast całkowicie zabronione jest palenie tytoniu przy obsłudze sprzętu, maszyn i pojazdów podczas zbioru palnych płodów rolnych oraz ich transporcie. W czasie naprawy maszyn z użyciem spawarek czy palników należy dozorować miejsce prowadzenia prac przez kilka godzin po ich zakończeniu. Przy ustawianiu stert, stogów i brogów należy zachować co najmniej następujące odległości:

1) od budynków wykonanych z materiałów:

• palnych – 30 m,
• niepalnych i pokryciu trudno zapalnym – 20 m,

2) od dróg publicznych i torów kolejowych – 30 m,

3) od urządzeń i przewodów linii elektrycznych wysokiego napięcia – 30 m,

4) od lasów i terenów zadrzewionych – 100 m,

5) między stertami, stogami stanowiącymi odrębne strefy pożarowe – 30 m,

6) od granicy działki – 4 m.

Strefa pożarowa sterty lub stogu z palnymi produktami roślinnymi nie powinna przekraczać powierzchni 1000 m² lub kubatury 5 000 m³.

Wokół stert i stogów należy wykonać i utrzymać powierzchnię szerokości co najmniej 2 m w odległości 3 m od ich obrysu, pozbawioną materiałów palnych. A produkty roślinne należy składować w sposób uniemożliwiający ich samozapalenie.

Okresowe sprawdzanie temperatury jest wymagane w przypadku składowania produktów niedosuszonych. Ponadto, w kwestii ochrony przeciwpożarowej ważne jest przestrzeganie następujących zakazów dotyczących wypalania:

• roślinności na łąkach, pastwiskach, nieużytkach, rowach, pasach przydrożnych, szlakach kolejowych,
• lub w strefie oczeretów i trzcin, ściernisk, słomy oraz resztek pożniwnych.

Przestrzeganie powyższych wytycznych jest szczególnie ważne, zwłaszcza dla tych rolników, którzy korzystają z pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej. Niezastosowanie tych reguł w ich przypadku będzie skutkowało wstrzymaniem otrzymywanych płatności ONW.

Do tego, że panująca susza w sposób naturalny zwiększa zagrożenie pożarowe na obszarach leśnych, nie trzeba długo przekonywać. Dlatego, osoby wypoczywające w lasach czy też ich sąsiedztwie powinni pamiętać, że zabronione jest wykonywanie jakichkolwiek czynności mogących wywołać pożar. A wśród nich należy zwłaszcza wymienić:

• rozniecanie ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lub zarządcę lasu,
• palenie tytoniu, z wyjątkiem miejsc na drogach utwardzonych i miejsc wyznaczonych do pobytu ludzi w odległości mniejszej niż 100 m od granicy lasów.

Uwaga! Szczegółowe przepisy w zakresie bezpieczeństwa pożarowego podczas żniw i omłotów znajdują się w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. z 2006 r. Nr 80 poz. 563) dostępne pod adresem: www.sejm.gov.pl

Ponadto w razie wątpliwości w zakresie bezpiecznego prowadzenia prac żniwnych i składowania płodów rolnych można kontaktować się drogą telefoniczną pod nr 065 512 53 95 w. 210 lub z dyżurnym operacyjnym powiatu dzwoniąc na numer alarmowy 998 lub 112.

Bądźmy ostrożni

Zachowanie ostrożności na drodze to podstawowa zasada dla każdego uczestnika ruchu drogowego. Szczególnie wymaga się jej w okresie żniw, kiedy to łatwo można zauważyć wzmożony ruch maszyn rolniczych. Dlatego , kierujący nimi powinni przestrzegać zasad bezpieczeństwa nie tylko przy pracy w polu, ale również podczas jazdy. Obowiązek przestrzegania obowiązujących przepisów o ruchu drogowym i kierowania pojazdem spełniającym określone wymagania techniczne, takie jak sprawnie działająca sygnalizacja świetlna, trójkąt, który wyróżnia pojazdy wolnobieżne, sprawny układ hamulcowy i kierowniczy oraz bezpieczną kabinę, wymagane są od każdego uczestnika ruchu drogowego.

Ostatnie przypadki pokazują, że największą zmorą kierowców w okresie wakacyjnym są kombajny rolnicze. Niekiedy zdarza się, że kombajniści po skończonej pracy wyjeżdżają na drogi publiczne z hederem zaczepionym z przodu maszyny. W takim przypadku zajmuje on znacznie większą szerokość drogi, a tym samym stwarza duże utrudnienia w ruchu oraz niebezpieczeństwo dla pozostałych użytkowników dróg. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, rolnik poruszając się kombajnem po drogach publicznych, ma obowiązek zdemontowania znajdującego się z przodu pojazdu hedera i przetransportowania go na specjalnym wózku. Poruszanie się z zamontowanym urządzeniem tnącym z przodu kombajnu powoduje, że kierujący łamie zasadę zajmowania tylko prawego pasa jezdni oraz dopuszczalnej normy szerokości pojazdu. Za to wykroczenie policjant może nałożyć mandat w wysokości do 500 zł.

Zachowanie bezpieczeństwa jest ważne nie tylko na drogach. Wskazują na to przerażające statystyki, zgodnie z którymi coraz częściej dochodzi również do wypadków podczas prac polowych. Są one skutkiem nie zachowania szczególnej ostrożności wymaganej przy tego typu czynnościach. Mało kto zdaje sobie sprawę, że przewożenie osób na wysokich ładunkach tj. na przyczepach załadowanych sianem bądź słomą jest niedopuszczalne. Podobnie sprawa wygląda w przypadku stania na zaczepie przyczepy. Choć często zdajemy sobie sprawę, że tego typu zachowania są szczególnie niebezpieczne, to nic sobie z tego nie robimy. Nie zapominajmy jednak o tym, że chwila nieuwagi może być dla nas bardzo przykra w skutkach.

Marta Giermasińska

Fot. Wiesław Sumiński