Słońce daje energię czystą i niewyczerpalną. Moc promieni słonecznych, które docierają do naszej planety w czasie jednej godziny, jest równa rocznej konsumpcji energii całej ludzkości, a w skali jednego roku 1m2 powierzchni każdego dachu potrafić odebrać 1000 kWh. Transfer energii słonecznej w energię grzewczą, jest zatem rozwiązaniem oszczędzającym zasoby naturalne. To bardzo ważny krok w kierunku ochrony środowiska naturalnego.
Warunki meteorologiczne w Polsce charakteryzują się bardzo nierównomiernym rozkładem promieniowania słonecznego w cyklu rocznym, 80 proc. całkowitej rocznej sumy nasłonecznienia przypada na sześć miesięcy sezonu wiosenno-letniego, od początku kwietnia do końca września. Czas aktywności słońca w zimie skraca się do 8 godzin dziennie, zaś w lecie w miesiącach najbardziej słonecznych osiąga 16 godzin, wydajność jest największa latem, gdy występuje zmniejszone zapotrzebowanie na energię, najmniejsza zimą, gdy jest największe zapotrzebowanie.
Najbardziej popularnym sposobem wykorzystania energii słonecznej jest produkcja ciepła w kolektorach słonecznych i produkcja prądu elektrycznego za pomocą ogniw fotowoltaicznych. Energia cieplna służy najczęściej ogrzaniu wody użytkowej. Do produkcji energii elektrycznej służą panele fotowoltaiczne zwane bateriami słonecznymi. Panele fotowoltaiczne łączy się ze sobą w większe instalacje, w zależności od tego, ile prądu potrzeba wyprodukować.
Koszt budowy instalacji fotowoltaicznej o mocy 1 MW zależy w dużej mierze od wyboru paneli. Zakładając wybór paneli polikrystalicznych koszt budowy instalacji pod klucz oscyluje w granicach 6 mln zł. Cena ta nie uwzględnia zakupu gruntu i kosztów postępowania administracyjnego do uzyskania pozwolenia na budowę. Cena ta zakłada również, że przyłącze energetyczne jest w odległości do 1 km od instalacji. Wyższy koszt budowy nie daje odpowiedniej stopy zwrotu.
Wykorzystanie energii słonecznej ma bardzo dużo zalet, takich jak:
• energia słońca jest niewyczerpalna, nigdy się nie skończy,
• słońce świeci za darmo,
• z energii słońca można wyprodukować ciepło lub prąd,
• jest to czysta energia,
• dodatkowe dochody gminy z podatku od nieruchomości,
Energia słoneczna to dużo korzyści, ale są również i wady:
• urządzenia pochodzą z importu,
• generują miejsca pracy tylko podczas montażu, w trakcie eksploatacji nie ma zatrudnienia, jedynie przy oczyszczaniu terenu,
• nasłonecznienie jest nierównomiernie rozłożone w ciągu roku, w zimie energii słońca jest za mało,
• musi być przewidziana rezerwa mocy pochodząca ze źródła bardziej stabilnego np. z biomasy,
• do budowy ogniw fotowoltaicznych używa się pierwiastków toksycznych (kadm, aresen, selen, tellur).
Do wad kolektorów słonecznych należy duże uzależnienie od pogody i szerokości geograficznej, co przy jednocześnie wysokim koszcie inwestycji powoduje, że ich instalacja w naszym klimacie nie zwróci się tak szybko, jak np. na południu Europy.
Nie oznacza to jednak, że instalacja tego typu urządzeń w Polsce musi być nieopłacalna. Nawet my mamy bardzo słoneczne lata, a i o innej porze roku np. podczas mroźnej, ale słonecznej zimy, kolektory potrafią czerpać energię słoneczną.
Instalowanie kolektorów słonecznych to szansa na uzyskanie dodatkowych dochodów przez rolników, pod warunkiem, że przepisy prawne uproszczą procedurę instalowania i użytkowania kolektorów o małej wydajności w gospodarstwach rolnych oraz gospodarstwa te będą miały możliwość odprowadzania nadwyżki energii do sieci elektrycznej. Koszt budowy takiej mikroelektrowni wynoszący ponad 250 tys. zł jest jednak duży. Dlatego też konieczna jest dotacja wynosząca przynajmniej do 50 proc. kosztów i ewentualnie kredyt na pokrycie pozostałych kosztów. Ważnym aspektem jest zabezpieczenie energii na okres jesienno-zimowy i tu najbardziej zasadnym staje się połączenie biogazowni z fotowoltaiką. Biogazownie będą dawały stały strumień energii uzupełniany przez fotowoltaikę.
Na dzień dzisiejszy wszystko zależy od rozwiązań legislacyjnych dotyczących odnawialnych źródeł energii, które powinny iść w kierunku uproszczeń procedur. Liczymy, że zostaną podjęte szybko i będą sprzyjały rozwojowi OZE. Czy tak się stanie, zależy to od operatywności Ministerstwa Gospodarki i parlamentarzystów. Obawiamy się by z rozwojem OZE nie stało się tak jak w przypadku produkcji biodiesla w gospodarstwach rolnych.
Budowa kolektorów słonecznych i ogniw fotowoltaicznych nie wzbudza takich emocji jak budowa siłowni wiatrowych, gdzie obserwuje się protesty przeciw ich powstawaniu.
Kolektory słoneczne nie mają negatywnego wpływu na środowisko naturalne, dodatkowo są łatwe w montażu i obsłudze oraz tanie w konserwacji. Tam, gdzie są drobne gospodarstwa rolne, mikroelektrownie mogą być dodatkowym źródłem dochodu.
Korzystanie z dobrodziejstw natury jest jak najbardziej wskazane. Dlatego coraz częściej korzystamy z odnawialnych źródeł energii. Taką strategię wymusza na nas wzrost zapotrzebowania na energię, spowodowany szybkim rozwojem gospodarczym, ograniczoną ilością zasobów kopalnych i nadmierne zanieczyszczenie środowiska naturalnego.
Słońce odgrywa bardzo ważną rolę w procesie fotosyntezy i asymilacji roślin. W wyniku tych procesów rośliny asymilują dwutlenek węgla i wydzielają tlen do atmosfery, przy czym budują ogromne ilości substancji organicznej, biomasy pochodzenia roślinnego, która w naturze ulega rozkładowi. Przyrost biomasy roślin zależy od intensywności nasłonecznienia, biologicznie zdrowej gleby i wody.
Nie bez znaczenia jest to, że obecnie na kuli ziemskiej żyje około 7 miliardów ludności i populacja cały czas zwiększa się, do tego dochodzi fauna, która wydziela dwutlenek węgla do atmosfery, dlatego też zieleni powinno być jak najwięcej celem zachowania równowagi w przyrodzie.
Rozważając wszystkie za i przeciw odnośnie OZE bezwzględnie powinniśmy postawić na „zieloną energię” pozyskiwaną z biomasy. Zapewni to zrównoważony rozwój naszego kraju. Rozproszone źródła energii elektrycznej zmniejszają koszty przesyłowe i straty z tym związane.
Rozwój energetyki odnawialnej jest szczególnie korzystny dla obszarów wiejskich, gdzie dostępność odnawialnych źródeł jest większa.
Ryszard Ciźla
Prezes Zarządu ŚIR