W Polsce nie będzie można uprawić roślin modyfikowanych genetycznie. To dzięki dwóm rozporządzeniom przygotowanym przez Ministerstwo Rolnictwa. W ten sposób Polska dołączyła do licznego grona krajów wolnych od GMO.
Podczas konferencji prasowej w Sejmie RP, która odbyła się 3 stycznia, dotyczącej przyjęcia przez Radę Ministrów dwóch rozporządzeń dotyczących upraw GMO w Polsce, minister Stanisław Kalemba uspokajał: – Przyjęte wczoraj rozporządzenia wprowadzają zakaz stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 810 oraz ziemniaka Amflora.
Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z lipca 2009 roku rozstrzygnął, że polskie prawo, zakazujące upraw roślin modyfikowanych genetycznie jest niezgodne z przepisami unijnymi, pozwalającymi na uprawę GMO w Europie. Polska zobowiązana została do zmiany prawa pod groźbą wielomilionowej kary. Pomimo, że społeczeństwo i rząd nie były przychylne idei wprowadzania GMO w kraju, 21 grudnia 2012 roku przez prezydenta podpisana została ustawa o nasiennictwie, dopuszczająca takie uprawy. Polski rząd nie dał jednak za wygraną. Unijne przepisy zezwalają by kraje członkowskie w drodze rozporządzeń zakazywały lub czasowo ograniczały możliwość uprawy GMO na swoim terytorium, uzasadniając to względami zdrowotnymi, bezpieczeństwa lub ochrony środowiska naturalnego. Rozporządzenia przygotowane przez Ministerstwo Rolnictwa wykorzystują tę możliwość, zakazując uprawy kukurydzy MON 810 oraz ziemniaka Amflora.
Kukurydza MON 810 to opracowana przez koncern Monsanto odmiana, odporna na niszczącego kolby kukurydzy szkodnika omacnicę prosowiankę. Ziemniak Amflora opracowany został przez BASF, jest bogatszy w skrobię, ale także o gen AMRG, który przenosi odporność na antybiotyki. W przypadku Amflory już w 2010 roku okazało się, że pomimo zastosowania szczególnych środków ostrożności, odmiana zanieczyszczona została inną – niedopuszczoną do obrotu – odmianą Amadea. Polska jako jeden z największych producentów ziemniaków w Europie nie może sobie pozwolić na ewentualne straty wywołane uprawą odmian modyfikowanych genetycznie.
Ustawa o nasiennictwie, która wejdzie w życie wraz z rozporządzeniami 28 stycznia, określa sposób zgłaszania i rejestracji odmian uprawnych przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych, a także precyzuje przepisy dotyczące wytwarzania i oceny materiału siewnego oraz jego etykietowania i kontroli. Przepisy ustawy i rozporządzeń zostały dobrze przyjęte przez środowiska ekologiczne i organizacje pozarządowe. Koordynatorka kampanii STOP GMO w polskim Greenpeace Joanna Miś skomentowała polską ustawę w następujących słowach: „Wprowadzenie zakazu upraw GMO to dla nas ogromny sukces i satysfakcja. Przez osiem lat, wraz z naukowcami i rolnikami przekonywaliśmy kolejne polskie rządy do tego kroku, dostarczając dowody na niebezpieczeństwa dla przyrody i rolników związane z tą technologią. Cieszymy się, że rząd dotrzymał słowa i dołączyliśmy do grona progresywnych krajów, w których uprawy GMO będą zakazane”.
Należy podkreślić, że ustawa daje możliwość dalszego ograniczania lub zakazywania upraw modyfikowanych genetycznie na podstawie art. 104 w razie istnienia podobnych obaw jak te, dotyczące modyfikowanej kukurydzy i ziemniaków.
Wojciech Czabanowski