Rok 2012 został ogłoszony przez Organizację Narodów Zjednoczonych Międzynarodowym Rokiem Spółdzielczości. Bronisław Komorowski objął obchody Międzynarodowego Roku Spółdzielczości w Polsce Honorowym Patronatem Prezydenta RP.
Rok ten obfituje w liczne wydarzenia: konferencje, seminaria, debaty dotyczące przyszłości sektora spółdzielczego w Polsce. Warto o tym dyskutować i zastanawiać się, jak umocnić i rozwijać tę formę gospodarowania.
W naszym kraju sektor spółdzielczy generuje tylko 1% PKB, co w porównaniu z 6% w Europie obrazuje skalę tego problemu. W Polsce funkcjonuje ok. 9 tys. spółdzielni w 15 różnych branżach. 4,5 mln Polaków należy do spółdzielni branżowych – banków spółdzielczych, spółdzielni rolniczych, a 3,5 mln należy do spółdzielni mieszkaniowych. Przy porównywalnym poziomie zatrudnienia w Polsce i Unii Europejskiej w naszym kraju tylko 2% ogółu zatrudnionych to sektor spółdzielczy. W krajach UE – 2,5%.
Banki spółdzielcze w obliczu nowych regulacji UE
Model rozwoju banków spółdzielczych – do tego zagadnienia sprowadzała się idea seminarium eksperckiego zorganizowanego przez Kancelarię Prezydenta RP w ramach Forum Debaty Publicznej. Forum jest inicjatywą prezydenta Bronisława Komorowskiego. Zostało pomyślane jako forma społecznych konsultacji. Jego zadaniem jest wypracowanie konkretnych zmian legislacyjnych w istotnych dla kraju kwestiach, które doprowadzą do modernizacji Polski. Jedną z tych dziedzin jest sektor bankowości spółdzielczej.
Bankowość spółdzielcza w Polsce przeszła głęboką i – co najważniejsze – udaną restrukturyzację. Dziś z powodzeniem funkcjonuje około 600 banków spółdzielczych w ramach dwóch banków zrzeszających, a ich udział w rynku wynosi 8%. Obsługują małe i średnie przedsiębiorstwa, rolników, rzemieślników i inne osoby zamieszkałe głównie we wsiach i w małych miastach. A ponieważ stanowią własność udziałowców, to nie mogą być traktowane tylko jako banki, ale również jako przedsiębiorstwa spółdzielcze. Przedsiębiorstwa o takim właśnie charakterze stanowią znaczący element współczesnej gospodarki Europy Zachodniej i ważny element kapitału społecznego, na budowie którego powinno nam bardzo zależeć. Największy bowiem problem w Polsce, to występujące duże braki we współpracy pomiędzy instytucjami i ludźmi oraz w koordynacji różnych procesów rozwojowych. Bankowość spółdzielcza – podobnie jak cała spółdzielczość – częściowo te braki niweluje. Często, szczególnie w małych środowiskach, staje się kreatorem zmian aktywizujących ludzi i pobudzających rozwój lokalny. Dlatego też powinna być wspierana. Jest to też jeden z warunków jej dalszego rozwoju.
W ciągu kilku najbliższych lat przed bankowością spółdzielczą stoją jednak kolejne wyzwania. Wynikają one z zespołu regulacji dotyczących nowych wymogów kapitałowych i zarządzania ryzykiem, opracowanych w Bazylejskim Komitecie ds. Nadzoru Bankowego (BCBS), znanych jako Bazylea III. Nowe propozycje m.in. nakładają na banki, w tym spółdzielcze, obowiązek znacznego zwiększenia kapitałów własnych. Zdaniem BCBS banki powinny tego dokonać w ciągu kilku lat poprzez zmniejszenie wypłat dywidend i premii dla pracowników. Implementacja wszystkich postanowień Bazylea III ma się zakończyć w styczniu 2019 roku. Podczas debaty zastanawiano się nad nowymi wyzwaniami dla banków spółdzielczych w warunkach globalnej gospodarki oraz dyskutowano o optymalnym modelu biznesowym i organizacyjnym dla banków spółdzielczych w świetle Bazylei III i innych dyrektyw unijnych. Podstawowym celem seminarium było określenie wyzwań, przed jakimi stoją banki w obliczu nowych regulacji UE, potrzeb akumulacji kapitału i wzmocnienia modelu działalności banków spółdzielczych, przy jednoczesnym zachowaniu ich spółdzielczego charakteru.
Opracowała: Dorota Olech